دبیر شورای عالی حوزههای علمیه با بیان اینکه افراط و تفریط در هیچ کاری جواب نمیدهد و به خصوص فضلا و طلاب حوزه علمیه باید بهشدت از آن پرهیز داشته باشند، گفت: برخی نسبت به المیزان و علامه طباطبایی بیمهری و وی را به بیتوجهی به روایات متهم میکنند که باید بهشدت از افراط و تفریط در این نوع قضاوتها پرهیز کنیم.
آیتالله رضا استادی، استاد تفسیر حوزه در ادامه سلسله جلسات تفسیری خود در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) گفت: علامه طباطبایی متولد ۱۳۲۱ است و در ۱۶ سالگی طلبه شده است؛ هفت سال در تبریز درس خوانده و در این مدت به سطح خارج رسیده و به نجف مشرف شده و ده سال نیز در آن جا سکونت کرده و بعد به تبریز برگشت و ده سال نیز در آنجا مشغول کشاورزی بوده است.
وی افزود: در دهه ۶۰ وارد قم شد و تفسیر المیزان را مورد اهتمام قرار داده است، ظاهرا حوزه تبریز برای ماندن ایشان، مناسب نبوده است؛ ایشان بعد فلسفی قوی داشتند که محتمل است شاگردی نداشته که بخواهد در آن جا مشغول شود.
این استاد برجسته حوزه بیان کرد: فلسفه را در نزد مرحوم بادکوبهای، صاحب مکاسب و مرحوم نائینی خوانده و آیت الله قاضی نیز استاد اخلاق ایشان بوده و در مدت ده سال نجف از همه حیث بار علمی خود را بسته است اما در تفسیر ذکر نشده که محضر استادی رفته باشد اگرچه آیتالله خویی و مرحوم بلاغی هم درنجف بودند و تفسیر میگفتند.
تعداد شاگرد نشانه عظمت عالم نیست
استادی تصریح کرد: ایشان وقتی وارد قم شد همه او را به ملایی قبول داشتند؛ البته عظمت فرد دلیل بر ملایی نیست بلکه به کیفیت شاگردانی است که در محضر درس حاضر میشوند؛ در قم آقای محقق داماد، سال ها درس میگفت و شاید ۲۰ شاگرد بیشتر نداشت ولی همه شاگردانش از کسانی بودند که بعدها و امروز مانند آیات جوادی آملی، مکارم، شهید بهشتی و مطهری و ... جزء مراجع بزرگ و بزرگان حوزه بوده و هستند.
استادی با بیان اینکه علامه در عین توانمندی بالای علمی، بسیار متواضع بود بیان کرد: ایشان استاد آیت الله مکارم و سبحانی و ... بود که برای مجله اسلام مقاله مینوشتند ولی ایشان همردیف با شاگردانش، این کار را کرد همچنین ۵ جلد کتاب برای مدارس ابتدایی و راهنمایی نوشت. ایشان المیزان را به تدریج مینوشت و چاپ میکرد و برای کار چاپ مجبور بود به تهران برود ولی همیشه با اتوبوس و مانند همه مردم به تهران میرفت و حتی مدتی در همین رفت و آمدها تصادف کرد.
استاد تفسیر حوزه علمیه افزود: ایشان از منزل تا حرم همیشه پیاده میرفت و خیلی عادی و معمولی رفت و آمد میکرد و کسی دور و بر او را نمیگرفت و از لحاظ زندگی نیز، بسیار سادهزیست بود و مدتها در منزل اجارهای زندگی میکرد. گفته شده زمینهایی اطراف تبریز داشتند که خوش قیمت شده بود و آن را فروخت و منزلی در قم خریدند وگرنه سالها از این منزل به آن منزل، اجاره میرفت و به روی کسی هم نمیآورد و در حالی این رفتار را داشت که تفسیر او هم گل کرده بود؛ از خصلتهای وی این بود که مانند همه مردم پشت سر دیگران نماز میخواند ولی هیچگاه امام جماعتی را نمیپذیرفت.
استادی با بیان اینکه اهل علم از این راه میتوانند مردم را دیندار کنند بیان کرد: مردم باید دینداری را در وجود افراد اهل علم ببینند و در این صورت جذب میشوند؛ علامه این طور بود و همواره میان علما و مردم فرد محترمی بود و بیت و اجداد و آباء ایشان نیز از افراد بزرگ بودند.
پرهیز از بدگویی در نقد دیگران
استاد تفسیر حوزه با اشاره به تفاوت در دیدگاه علما عنوان کرد: در میان علما بیان دیدگاههای مختلف و نوشتن ردیه مرسوم بوده ولی بدگویی نبوده و نباید باشد؛ ممکن است کسانی با دیدگاههای ملاصدرا مشکل داشته باشند که طبیعی است ولی نباید بدگویی وجود داشته باشد.
استادی با بیان اینکه افراط و تفریط در هیچ کاری جواب نمیدهد به مسئله تعطیلات در شهادت و میلاد ائمه(ع) اشاره کرد و گفت: انسان همیشه باید معتدل باشد و نه تعطیلی به هر بهانه داشته باشد و طوری هم نباشد که در ایامی مانند محرم و اوقاتی که از قدیم هم به تعطیلی دروس حوزه مرسوم بوده مشغول درس باشد.
وی با اشاره به ویژگیهای المیزان با بیان اینکه این تفسیر به قرآن به قرآن مشهور شده است گفت: این روش ابداع علامه نیست ولی در حقیقت از زمان وی شروع شده و با این قصد هم اقدام به تفسیر کرده است؛ مثلا مجمع البیان مقید نبوده که در تفسیر هر آیه، آیات دیگر را هم ببیند و یا تسلط علمی آن را هم نداشته است ولی علامه این کار را کرده و تا حد زیادی نیز موفق شده است.
انس با قرآن؛ رمز موفقیت علامه طباطبایی
وی با بیان اینکه خود علامه با قرآن انس زیادی داشته است و صرفا هم مراجعه نبوده است که علامه جوادی آملی نیز این طور هستند و آیات زیادی در ذهن دارند که با انس زیاد محقق شده است تاکید کرد: علامه فرموده من تفسیر قرآن به قرآن انجام میدهم و همین مسئله سبب شده برخی در ولایت او تشکیک کنند که این گمان نادرست است؛ علامه به روایات هم توجه داشته و قبل از المیزان نیز البیان را نوشته و مبنای او در این تفسیر، روایات است بنابراین بی توجهی علامه به حدیث، تهمت است.
استادی با بیان اینکه فرق علامه با دیگران این است که بقیه هر حدیثی بوده نقل کردهاند ولی ایشان فقط روایات معتبر را مورد استفاده قرار داده است اظهار کرد: در آیه ۱۲۱ سوره بقره که به مسئله امامت پرداخته شده است؛ علامه تفسیر کرده و همه روایات مرتبط با این بحث را هم نقل کرده است؛ ایشان روایات را مفسر قرآن میداند، لذا در چند صفحهای که راجع به آیه ذکر شده بیان فرموده است من ده نکته از آیه در مورد ویژگی امام از جمله معصوم بودن، موید من عندالله و ... را استخراج کردهام؛ ایشان بیان کرده محال است در زمان امام، فردی باشد که از او علم بالاتری داشته باشد؛ بنابراین بی توجهی علامه به روایت، تهمت و حرف نادرستی است.
دبیر شورای عالی حوزههای علمیه با بیان اینکه البته روایاتی که مخالف قرآن باشد قبول نیست زیرا روایت از معصوم است که اگر روایتی خلاف قرآن باشد مزخرف است و باید آن را به دیوار کوبید البته معنای مخالف و ... در اصول ذکر شده است تصریح کرد: هنر علامه طباطبایی این است که قرآن را با آیات دیگر تفسیر کرده و از روایات نیز به عنوان راهنما بهره برده است.
وی افزود: اگر کسی بگوید من همه معانی آیات و حتی یک آیه را بدون روایات میفهمم، حرف بیخودی زده است زیرا قرآن بطونی دارد که قابل فهم برای غیرمعصوم نیست و حتی نقل شده که برخی ائمه خطاب به علمای اهل سنت گفتهاند که تو حتی یک حرف از قرآن را نمیفهمی؛ بنابراین راه آقای طباطبایی راه درستی است.
استادی بیان کرد: گاهی منشا برخی روایات ما، تورات است مثلا برخی گناهان را به پیامبران نسبت میدهند که درست نیست؛ البته ما نمیگوئیم علامه طباطبایی همه حرفها را گفته و نقص ندارد بلکه شاگرد ایشان آیت الله جوادی آملی هم برخی نظرات استاد خود را رد کرده است.
تفسیر موضوعی؛ امتیاز المیزان
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: امتیاز دیگر المیزان پرداختن به تفسیر موضوعی است؛ زیرا تا قبل از آن تفسر ترتیبی مرسوم بوده که نمونههای متعددی دارد ولی علامه با اینکه تفسر موضوعی ننوشته ولی نحوه تفسیر ترتیبی وی طوری بوده است که در خلال آن بسیاری از موضوعات مطرح شده است.
استادی تصریح کرد: از دیگر ویژگیهای علامه این بوده است که با شبهات و موضوعات روز اجتماعی و فرهنگی و سیاسی جهان اسلام و دنیا آشنا بوده است؛ البته مصریها در این اواخر مسائلی را دنبال کردهاند اما علامه به گونهای رفتار کرده است که نشاندهنده آشنایی وی به ویژگیهای زمانه خویش است.
دبیر شورای عالی حوزههای علمیه با بیان اینکه از مرحوم مطهری نقل شده است که المیزان کتاب بالینی و دم دستی من بوده است؛ البته نه اینکه همه را قبول داشته ولی محتوای سخنرانی و ...ایشان از المیزان بهره برده است افزود: برخی به بهانه معاصربودن المیزان، آن را زیر سؤال میبرند که این نحوه برخورد با تفسیر چنین گرانسنگی درست نیست و باید مواجهه منصفانه با این اثر داشته باشیم. از مرحوم عراقچی که از استادان برجسته حوزه بوده است نقل شده که هیچ فردی نبوده که در دهههای اخیر تحقیقی قرآنی و دینی نوشته باشد و به المیزان رجوع نکرده و یا از آن استفاده نکرده باشد.
بازتاب خبر در رسانه ها :
-------------------------
در پی خیزش گسترده و سرتاسری دانشجویان در آمریکا در حمایت از مردم مظلوم غزه و فلسطین، مرتضی نجفی قدسی در یادداشتی چنین آورده است: