آیت‌الله استادی ضمن تفسیر آیه «عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ»، به تشریح مراتب «لغو» و معنای «اعراض» پرداخت.

آیت‎الله رضا استادی، استاد برجسته حوزه علمیه، 20 مهر در ادامه جلسات تفسیری خود در دارالقرآن علامه طباطبایی، که به سوره مبارکه مومنون اختصاص دارد به تفسیر آیه شریفه «عن اللغو معرضون» پرداخت و گفت: لغو در سوره مبارکه فرقان هم آمده است و در مجمع البیان برای آن چندین وجه معنایی ذکر کرده است که سخن قبیح بی فایده، معاصی، فعلی که فایده‎ای در آن نیست ولو اینکه قبیح هم نباشد همچنین فعلی که فایده مورد اعتنایی در آن نیست از جمله این وجوه است.
وی اظهار کرد: در روایات حرف باطل، کذب، فحش و دشنام، غنا و مناهی و بی اعتنایی به نسبت باطلی که از طرف دیگری به انسان داده می شود به عنوان وجوه دیگر لغو بیان شده است که در برخی ترجمه ها مانند ترجمه موسوی گرمارودی در برخی کلمات، وی به کتب وجوه ارجاع داده است.

مراتب دار بودن لغو
آیت الله استادی تاکید کرد: به هر حال نباید گول این وجوه را بخوریم و تصور کنیم که یک کلمه در قرآن همه این معانی را دارد، این طور نیست بلکه واژه ای مانند لغو یک معنا یا برخی کلمات ممکن است دو معنا داشته باشند ولی به این تعداد گفته شده نمی رسد بلکه یک معنا دارد و بقیه مصادیق آن است.
استاد حوزه علمیه گفت: مثلا به طلاب علوم دینی، دانشجویان رشته پزشکی و فیزیک و سایر علوم دانشجو گفته می شود پس واژه دانشجو یک معنا بیشتر ندارد ولی طلبه نیز یکی از مصادیق آن است و یا در معنای کوثر، کسی مثل فخررازی 26 وجه ذکر کرده در حالی که معنای اصلی خیرکثیر زاینده است که مشتمل بر همه وجوه ذکر شده مانند فرزندان بسیار، قرآن و ... می شود زیرا همه اینها خیرکثیر است.
عضو شورای عالی حوزه گفت: لغو هم دارای مراتبی است والا یک معنا بیشتر ندارد و مابقی مراتب لغو است که حتی نسبت به افراد و کارها و شرایط و زمانه نیز متفاوت است مثلا یک کاری برای یک نفر لغو نیست ولی برای یک مرجع تقلید یا عارف ممکن است لغو تلقی شود.
استاد حوزه علمیه ادامه داد: یکی از مشکلاتی که ما در تحلیل مسایل تاریخی با آن مواجه هستیم این است که زمان ها را با هم تشبیه و بعد قضاوت می کنیم در حالی که باید طبق اقتضائات هر دوره و زمانه مسایل را تحلیل کنیم مثلا ممکن است در دوره ای دیدار یک مرجع تقلید با یک شاه مشکلی نداشته باشد و در دوره ای دست دادن با یکنفر به صورت تصادفی منجر به واکنش شود.

عصمت؛ مبنای تحلیل تاریخی زندگی ائمه(ع)
وی با بیان اینکه در دوره ائمه هم این طور بوده است اظهار کرد: برخی منبری ها با صراحت برخی مطالب منتسب به ائمه(ع) را در می کنند در حالی که باید شرایط تاریخی آن امام را در نظر بگیریم مثلا درباره امام حسن(ع) نقل شده است که پای منبر می نشست در حالی که در بالای منبر به پدر بزرگوارشان سب می دادند ممکن است پذیرش آن برای امروز ما دشوار باشد ولی باید شرایط آن امام را درک کنیم و اگر در تحلیل تاریخ ائمه(ع) ناتوان هستیم مبنا عصمت آن بزرگواران است و نباید بر شبهات دامن بزنیم.
استادی در ادامه به واژه معرضون و اعراض اشاره کرد و افزود: اعراض به وقتی گفته می شود که فردی از چیزی که به آن مبتلا بوده است به طور کلی آن را ترک کند مثلا در اعراض از یک وطن این طور است؛ یعنی انسان به چیزی مبتلاست و یا زمینه چیزی برای او فراهم است و از آن می گذرد و اعراض می کند و در مجموع بی التفاتی به چیزی را گویند که دارای مراتبی است مانند لغو و یک انسانی که ولی الله است ممکن است از امور مباح هم اعراض کند ولی مومنی در درجه پائین تر آن امر مباح برایش لغو تلقی نشود.
وی اظهار کرد: در ارشاد شیخ مفید آمده است هر کلامی که در آن ذکر خدا نباشد لغو است در اینجا سخن از کلام است ولی قاعدتا کار لغو هم داریم و آن را هم شامل می شود، در برخی روایات هم آمده است که اعراض از لغو به معنای دیدن و به روی خود نیاوردن است که این موضوع در تنظیم روابط خانوادگی و اجتماعی هم بسیار تاثیرگذار است.
عضو شورای عالی حوزه  های علمیه تاکید کرد: لغو دارای مراتبی است لذا کاری که فایده دنیوی و اخروی داشته باشد لغو نیست مگر اینکه کار دنیایی باشد که ضرر دارد و کارهای عموم مردم از بقال و بلال فروش و ... لغو تلقی نمی شود ولی چون دارای مراتبی است همین کار ممکن است از دید یک عارف لغو تلقی شود.
استادی به دیدگاه علامه طباطبایی اشاره و تصریح کرد: علامه نیز ضمن اعتقاد به مراتب لغو، آن را از دید یک انسان مومن کامل بررسی و معتقد است که هر کاری که واجب و مستحب است لغو نیست و سایر مسایل لغو است البته انسان می تواند با نیت الهی امور مباح را هم منجر به پاداش اخروی کند مثلا نیت کند تا غذا بخورد که عبادت کند و علم یاد بگیرد.

مخالفت با مدرک‎گرایی
عضو شورای عالی حوزه د ادامه با بیان اینکه ما با مدرک‌زدگی در حوزه مخالفیم اظهار کرد: ممکن است فردی مقاله ای را می‌نویسد که به او مدرک ویژه‌ای بدهند که این کار از دید یک طلبه دیگر ممکن است لغو تلقی شود ولی از دید خود آن فرد کار ارزشمندی است البته نوشتن و تمرین مقاله و مطلب کار لغوی نیست چون موجب رشد فرد می‎شود.
استادی با اشاره به ردیه یک مسیحی در 200 سال قبل بر قرآن ادامه داد: وقتی این مسیحی مطلب را نوشت و به پادشاه وقت داد ده نفر از علما نیز در رد مطالب نویسنده مطلب نوشتند ممکن است فردی بگوید یک عالم هم مطلب می‎نوشت کافی بود پس بقیه کار لغوی کرده‎اند در صورتی که باید آن دوره را تحلیل کنیم زیرا اگر پادشاه در آن دوره تحت تاثیر اثر این مسیحی قرار می‎گرفت جامعه به لحاظ فکری و فرهنگی منحرف می‌شد پس حتی اگر بیشتر از ده نفر هم مینوشتند جای کار داشت.
عضو شورای عالی حوزه با بیان اینکه حسنات‌الابرار سئیات‎المقربین است گفت: کار بد برای همه بد است ولی برای یک روحانی و طلبه بدتر است زیرا ما منتسب به سربازی امام زمان هستیم و اگر بد رفتار کنیم دید مردم نسبت به دین بد می‎شود.

بازتاب خبر در رسانه ها:

خبرگزاری ایکنا

خبرگزاری ایسنا

------------------------

سایت خبری شیعه نیوز

سایت خبری نیو هاب

سایت خبری آکا ایران