عضو شورای عالی حوزه و استاد حوزه علمیه در ادامه تفسیر سوره مومنون، به تبیین تناسب میان جرم و عذاب کافران و منظور قرآن از ارث بردن بهشت توسط مومنان پرداخت.

آیت‌الله رضا استادی، دوشنبه 9 آذرماه در ادامه درس تفسیر سوره مبارکه مومنون که در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) برگزار شد، به تفسیر آیات أُوْلَئِکَ هُمُ الْوَارِثُونَ ﴿10﴾ الَّذِینَ یَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ(11) پرداخت و گفت: در سوره مومنون خداوند هفت صفت برای مومنان برشمرد و بعد از آن به ایشان وعده خلود در بهشت و به ارث بردن آن را داد.

وی ادامه داد: در این آیات، سه واژه باید بررسی شود یکی فردوس، خلود و ارث بردن بهشت؛ البته در اینکه بهشتیان خلود دارند حرف چندانی نیست زیرا کسی 20، 50، صد سال و یا کمتر و بیشتر به عبادت خدا مشغول بوده است و خداوند بر اساس لطف خود خواسته است که او را به بهشتی ببرد که در آن جاودانه است.

تبیین تناسب عذاب جهنمی‌ها با جرمشان

استادی با بیان اینکه خداوند رحمان و رحیم است و وعده اش به بهشتیان حتی اگر بیشتر از زحمت آنان برای بهشت باشد ناشی از لطف اوست افزود: برخی بر مسئله خلود ابدی کافران و مشرکان ایراد می گیرند و می گویند جرم و گناهان آنان با عذابشان متناسب نیست که پاسخ هایی بر این موضوع داده شده است از جمله اینکه فرض را بر این بگذاریم که منظور از خلود، یک میلیون سال و ده هزار سال و ... است و نه خلود ابدی، آیا باز هم این مقدار عذاب کشیدن قابل تحمل است؟ ما که نمی توانیم آتش یک چوب کبریت را تحمل کنیم آیا می توانیم چنین عذابی را تحمل کنیم.

وی به ذکر مثالی در این باره پرداخت و اظهار کرد: داستانی را ذکر کرده اند که دو نفر حکم اعدام برای آنان صادر شد یکی از آن ها روی این فکر می کرد که چگونه ما را اعدام می کنند آیا با طناب یا با تیر و اگر طناب چقدر آن را بر گردن خواهند گذاشت و ... اما دیگری به او گفت مهم این است که اعدام، قطعی است و باید چاره ای برای آن بیاندیشیم؛ حال که عذاب روز قیامت قطعی است مهم این است که به فکر آن باشیم اینکه چه مقدار است و چگونه مسئله دیگری است.

عضو شورای عالی حوزه تصریح کرد: البته پاسخ دیگری نیز براین مسئله داده شده و آن این است که کسی ممکن است چشم خودش و یا دیگری را در یک لحظه کور کند اما کوری تا پایان عمر او ادامه دارد بنابراین کسی که مرتکب گناهان بزرگ می شود و توبه نمی کند عذابی برای خود فراهم کرده است که ابدی است.

استاد برجسته حوزه به واژه فردوس پرداخت و گفت: در غیرعربی بودن این واژه مطالبی بیان شده و برخی نیز آن را عربی دانسته اند و معنای آن را باغی از باغ های بشهت گرفته اند و علامه طباطبایی نیز آن را اعلی الجنات به حساب آورده است.

تبیین مفهوم ارث

استادی در ادامه به بحث ارث پرداخت و ادامه داد: ارث در نزد ما یک معنای اصطلاحی دارد و آن این است که وقتی کسی مرد، چیزی از او به ما به ارث می رسد ولی مراد از اینکه مومنان بهشت را به ارث می برند چیست؟ یک معنا آن است که آن را به وورد به بهشت معنا کنیم که در این صورت بحثی ندارد اما روایتی در ذیل این ایه از امام صادق(ع) وارد شده است که همه انسان ها در بدو تولد، یک خانه در بهشت و یک خانه در جهنم دارند  و وقتی مردند بنابراعمالشان وارد یکی از این خانه ها می شوند، یعنی بهشتیان وارد خانه بهشتی و جهنمی ها وارد خانه جهنمی خود.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه ادامه داد: در ادامه این روایت دارد که بهشتیان علاوه بر خانه خود، خانه جهنمی ها در بهشت را نیز به ارث می برند و متقابلا جهنمی ها خانه جهنمی مومنان را به ارث می برند و هر کدام صاحب دو خانه می شوند که در صورت پذیرش این تعبیر روایت، باید ارث را معنا کنیم.

وی عنوان کرد: در آیات متعددی از قرآن کریم واژه ارث بیان شده و معنانی مختلفی دارد مثلا قرآن کریم فرموده است که زمین به بندگان صالح خدا به ارث خواهد رسید و یا حضرت سلیمان وارث حضرت داوود شد که در اینجا بحث جانشینی مطرح است نه ارث به معنای عرفی.

وی با طرح مجدد این سؤال که بهشتیان، بهشت را از چه کسی به ارث می برند تاکید کرد: از مجموع آیات به این نتیجه می رسیم که مراد از ارث در همه قرآن، تکوینی و یا قانونی نیست بلکه معنای عرفی است و آن چیزی است که به فردی می رسد چنانچه در دعاها داریم که خدایا چشم و گوشم را وارث من قرار بده یعنی اول من بمیریم و بعد چشم و گوشم را از من بگیر.

استادی عنوان کرد: در ادامه این روایت امام صادق(ع) که در تفسیر قمی آمده بیان شده که منادی به بهشتیان ندا می دهد پائین خود را نگاه کنید و خانه جهنمی خود را ببینید و اگر شما هم اهل شرک و گناه بودید اینجا جایتان بود و به جهنمی ها هم ندا می دهند اگر شما اهل بهشت بود خانه شما در بالای سرتان بود.

استفاده فراوان علامه طباطبایی از مفردات راغب

عضو شورای عالی حوزه اظهار کرد: در کتاب مفردات راغب اصفهانی که یکی از بهترین کتب لغت درباره قرآن است و علامه طباطبایی نیز از آن بهره فراوان برده است ارث را به چیزی تعبیر کرده که بدون تعب و زحمت به دست انسان می رسد که در اینجا برخی می پرسند آیا بهشت بدون زحمت به دست می آید و برخی نیز پاسخ گفته اند که بهشتیان وقتی خانه خود در بهشت را می بینند می فهمند زحمتی که برای آن کشیده اند چیز چندانی نبوده است.

وی افزود: در اینجا اشاره ای به بحث فدک نیز داشته باشیم زیرا فدک هم ارث بوده است چون اهل سنت مطرح می کنند که انبیاء از خود ارث مالی برجا نمی گذارند که البته این روایت از دید ما معتبر نیست و آن را قبول نداریم بنابراین اگر فدک به فاطمه(س) بخشیده هم نشده بود به ایشان ارث رسیده است.

استادی با بیان اینکه آیات قرآن حکایت از آن دارد که ارث را می توانیم به عرف تعبیر کنیم ادامه داد: علامه طباطبایی فرموده است که ارث چیزی است که در معرض انسان بوده و کسی می تواند شریک آن باشد که ظاهرا علامه این تعبیر را از همان روایت تفسیر قمی گرفته اند که گفتیم نمی تواند چندان درست باشد که بهشتیان خانه بهشتی جهنمی ها را به ارث برده باشند.

وی اظهار کرد: سؤال جدی و مهم دیگری که در باره این آیات باید عنوان کرد این است که آیا هر کسی که این هفت صفت را داشته باشد اهل بهشت است و یا هر کدام از اینها را یا باید صفات دیگری که برای مومن در روایات بیان شده را هم به آن اضافه کنیم.

سلسله مراتب بهشت

استادی ادامه داد: برخی برای این مسئله ملازمت را مطرح می کنند مانند علامه طباطبایی که می فرماید تمامی این صافت با ایمان به خدا ملازم است و زمانی به درد می خورد که با ایمان همراه باشد در این صورت انسان مومن گناه نمی کند و در نمازش خاشع است و زنا نمی کند و ... البته ممکن است فردی برخی این خصوصیات را داشته باشد و برخی را نداشته باشد که این مسئله نیز از طریق سلسله مراتب ایمان قابل حل است و مومنان نیز در بهشت در سلسله مراتب بهشت به سر می برند.

بازتاب خبر در رسانه ها :

خبرگزاری ایکنا

خبرگزاری ایسنا