عضو شورای عالی حوزه با بیان اینکه با استناد به قرآن و روایات، فقر و غنا ذاتا نشانه بدبختی و خوشبختی نیست، بر لزوم تبیین دیدگاه صحیح قرآنی در این زمینه برای مردم تاکید کرد.

آیت‌الله رضا استادی، شامگاه دوشنبه 16 فروردین ماه در جلسه تفسیر سوره مومنون در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره)، با اشاره به آیه «أَيَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُم بِهِ مِن مَّالٍ وَبَنِينَ و نُسَارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْرَاتِ بَل لَّا يَشْعُرُونَ(56 و 55 مومنون) به انواع استفهام در آیات قرآن اشاره کرد و گفت: استفهام دارای انواعی مانند انکاری، حقیقی و ... است که در آیه 55، استفهمام انکاری است و برای ملامت و رفع خیال باطل است.

وی ادامه داد: «حسب» معانی مختلفی دارد که آن را به مظنه و احتمال می‌گیریم اگرچه یقین هم معنا می دهد؛ فرموده است آیا کافران و جاهلان این طور خیال می کنند که امداد ما امداد خیر است ولی خدا با استفهام انکاری این مسئله را بیان فرموده است که آنها پاسخ منفی بدهند.

پرهیز از اصلاح واژگان غلط در قرآن

آیت‌الله استادی با اشاره به سر هم بودن واژه «انما» در این آیه بیان کرد: قرآن همین طور که نوشته شده باید نوشته شود و دستکاری نشود ولو اینکه باید خیلی از جاهای آن دستکاری شود که یکی از بزرگان گفته بود باید 700 کلمه در قرآن اصلاح شود و در واژه«انما» این مسئله دیده می‌شود زیرا «ان» و «ما» جدا از هم هستند.

آیت‌الله استادی با اشاره به دیدگاه نادرست بیشتر مردم مبنی بر اینکه هر نوع مال و فرزند خیر است تصریح کرد: ما نباید خیال کنیم هر کسی را که خدا مال و فرزند داد خیر به او داده است؛ این طرز فکر، طرز فکر درستی نیست و برعکس اگر کسی را خدا مال و فرزند نداده است خیر به او نداده و یا از او گرفته است شر به او داده این طرز فکر غلط است و باید این طرز فکر را در جامعه و خودمان عوض کنیم.

وی اظهار کرد: این آیه می‌خواهد طرز فکر مردم را تغییر دهد که بگوییم کفار و یا جهال دارند اما تصادفا غالب مردم این فکر را دارند که اگر کسی ورشکست شد، می‌گویند چکار کرده بود که به این روزگار افتاد و برعکس اگر کسی پولدار شد می گویند خدا برای او خیر خواسته است که این فکر قطعا درست نیست.

غنا نشانه افاضه خیر نیست

وی افزود: اگر پولدار شدن معلول کار بد افراد باشد بد است اما اگر معلول کارهای خوب او باشد خیر است، از این رو خداوند می فرماید کافران گمان نکنند که فرزند و مال برای آنها امداد است؛ در هر صورت به تعبیر علامه نباید این تصور باشد که به هر کسی که مال داده شد افاضه خیر شده است.

وی افزود: پست و مقام و ثروت و فقر، سلامت و بیماری و اقبال و ادبار، دوطرفه است نباید تصور کرد که سلامت همیشه خوب و بیماری همیشه بد است، مال همیشه خوب و فقر همیشه بد است قرآن با این فکر مخالف است و می فرماید اگر کسی فرزندان خوبی دارد چون مراعات مسایل دینی را کرده است خوب است و یا از راه خوب مال درآورده است خوب است.

آیت الله استادی عنوان کرد: مثلا یک خانمی که 20 سال است از شوهر معلول خود در جنگ تحمیلی نگهداری می کند و وقتی با او مصاحبه می کنند می گوید من از زندگی رضایت دارم و خدا را شکر می کند که او را در این کار موفق کرده است نشانه خیر بودن این معلولیت برای او است و برعکس کسی که بیمار می شود و فحش به زمین و زمان می دهد و ناشکری می کند این کمبود برای او نقمت و بدبختی است؛ به تعبیری مال و فرزند و سلامت و بیماری و اقبال و ادبار و مقام و ... همه برای امتحان و ابتلاء است.

این استاد برجسته تفسیر قرآن کریم گفت: برخی از بزرگان فقط شرح لمعه خواندند ولی منشا خدمات بسیاری شدند و مردم زیادی را به راه درست هدایت کردند و برعکس کسانی به درجه مرجعیت رسیدند اما نتوانستند خدمات زیادی داشته باشند؛ بنابراین نباید به صورت مطلق در این مسایل قضاوت کرد مثلا اگر یک پاساژی در آتش قرار گرفت مردم حتی متدینین می گویند خمس نداده و مال حرام بوده که باعث این کار شده اما این طرز فکر مطلقا درست نیست و ممکن است این ضرر مالی ناضی از اعمال بد باشد و ممکن است این ضرر باعث توجه بیشتر آن فرد به خدا و سرانجام خیر برای او باشد.

وی تاکید کرد: اگر آنچه را داریم با آن درست عمل می کنیم خیر است و اگر درست عمل نکنیم شر می شود. بنابراین این درس برای ما هست که عبرت بگیریم.

فقر، مطلقا خوب و یا بد نیست

این استاد برجسته حوزه علمیه اظهار کرد: روایاتی وجود دارد که از فقر تمجید شده است، در کنار آن روایاتی داریم که فقر خوب نیست؛ پیداست که فقر مطلقا نه خوب و نه بد است و یا کسی فرزند بد و یا ناسالمی دارد مبتلا به ریاضتی است که سال ها آن را تحمل می کند که ریاضت واقعی است و یا کسی که سال ها با زندگی بسیط و ساده و با مال اندک می سازد و با آن سازگار شده و به مقام رضایت رسیده است و یا اقبال و ادبار که از مرحوم امام نقل است که اگر همه مردمی که امروز در حمایت از من شعار می دهند برضد من هم شعار بدهند من ناراحت نمی‌شوم و از راهی که انتخاب کرده‌ام دست بر نمی دارم.

عضو شورای عالی حوزه علمیه با اشاره به آیات سوره مبارکه فجر بیان کرد: برخی تا وضعشان خوب می شود فکر می کنند که خدا به آنان روکرده و خیر داده و اگر فقیر شدند فکر می کنند که بدبخت شده اند در صورتی که همه این حالات برای امتحان است بنابراین نه فقر اهانت است و نه داشتن مال نشانه اکرام خدا به انسان است این بستگی به زمینه ای دارد که خودمان فراهم می کنیم.

آیت الله استادی با اشاره به روایتی از مجمع البیان و با اشاره به اینکه همه کارها به خدا نسبت داده می شود به معنای این نیست که خدا آن را انجام داده است تصریح کرد: در این روایت آمده است که وقتی مومن اندوهگین می شود از این که چیزی را از او گرفتیم در حالی که این فقر باعث شده به من نزدیکتر شود و وقتی دنیایش را وسیع می کنیم خوشحال می شود و از من دور می شود؛ این روایت موید این است که این طور نیست که هر کس بیکار شد بدبخت است و هر کس پولدار شد خدا به او روی آورده است بلکه ابن ابتلاء است که در آیه نیز همین آمده بود.

این استاد برجسته حوزه با اشاره به نسبت دادن برخی الفاظ و عبارات به خداوند و یا ائمه(ع) عنوان کرد: راجع به خدا هر کلمه ای را نمی توانیم به کار ببریم؛ درباره ائمه(ع) هم فرموده‌اند هر چه در زیارات از خود این بزرگان درباره خودشان نقل شده است همان را بگویید؛ برخی می گویند خدا جهان را به وسیله حضرت علی(ع) خلق کرده است پس امام علی می توانست بگوید«انا خالق السموات و الارض» که برخی عرفا می گویند ممکن است این مسئله درست هم باشد ولی خود ائمه فرموده اند که این عبارات را درباره ما استعمال نکنید.

پرهیز از تعابیر اغراق‌آمیز درباره ائمه(ع)

وی ادامه داد: یا برخی مادحین اهل بیت که خدا انشاء اله همه را حفظ کند و راه و رسم درستی داشته باشند، راجع به پیامبر و ائمه و برای بزرگ کردن آنها چیزهایی می گویند که نمی گوییم درست نیست ولی چه داعیه ای دارد که گفته شود؛ مثلا از آقای قرائتی نقل شده که برخی می گویند حضرت مریم(س) کنیز حضرت فاطمه(س) است؛ وقتی خود آن بزرگان این تعابیر را نمی گویند چرا ما به کار ببریمدر حالی که در قرآن چهار زن به عنوان نمونه و الگو مطرح شده از این رو وقتی مستندی نداریم نباید این تعابیر را برای بزرگ نشان دادن 14 معصوم(ع) استفاده کنیم.

جلوتر از ائمه(ع) حرکت نکنیم

وی اظهار کرد: البته گفته اند ما افضل از انبیاء هستیم ولی در این تعابیر و منابر و سخنرانی ها نباید از خودشان جلوتر بیفتیم و تعابیری که خود آنان هم استفاده نکرده اند به کار ببریم.

آیت الله استادی در ادامه با اشاره به تفسیر المیزان از آیات مطرح شده در سوره مومنون بیان کرد: خداوند به کفار مال و مکنت و فرزند داده است تا آنان را به عذاب دردناکتری مبتلا کند.

وی افزود: روایات فراوانی داریم که دادن مال و فقر حساب و کتابی دارد ما نمی خواهیم کسی بی جهت بدبخت شود از این رو باید به حکمت و مصلحت الهی رضایت داشته باشیم؛ خدا می فرماید اگر کسی را فقیر کردیم برای این است که ممکن است صالح بودن آن با فقر محقق خواهد شد و برخی هستند که اگر زندگیشان روبراه نباشد کفر می گویند.

وی تاکید کرد: روایات فراوانی هست که آثار اعمال را بیان کرده و فرموده سلسله کارهایی هست که فقر به دنبال دارد و سلسله کارهایی هست که غنا می آورد؛ این مسایل باید برای مردم بیان شود و باید خود را طوری تربیت کنیم که اگر داشته و نداشته ها سبب شود ما به یاد خدا باشیم خیلی خوب است و اگر ما را از یاد خدا غافل کند بدبختی و بد است.

آثار اعمال

استاد برجسته حوزه با اشاره به آثار اعمال در زندگی فردی و جمعی گفت: برخی این حرف‌ها را شوخی می گیرند در حالی که واقعیت دارد زیرا برخی گناهان سبب می شود که باران نبارد، نقمت پیش آید و مردم بدبخت شوند که در دعای کمیل می خوانیم

تغییر معیار؛ آفت زندگی

وی تاکید کرد: یکی از مشکلات و آفات در جامعه این است که معیارها جابجا شوند و اشتباه گرفته شوند ولی اگر معیارها درست شود هم فقیر و هم ثروتمند راضی است بنابراین منظومه آیات سوره مومنون، فجر و ... را اگر در نظر بگیریم همه این طرز فکر را دنبال می کند که فقر و مال ذاتا خیر و شر نیست.

آیت الله استادی ادامه داد: هدف اصلی انبیاء نیز این بوده است که طرز فکر مردم را تغییر دهند یکی خدمت امام رسید و از فقر خود شکایت کرد تا حضرت به او کمکی کند؛ امام فرمود تو فقیر نیستی که به او برخورد، امام فرمود حاضری مبلغی از ما بگیری و از ما دست بکشی گفت نه؛ امام فرمود تو چنین نعمت بزرگی یعنی ولایت ما را داری.

عضو شورای عالی حوزه عنوان کرد: گاهی فقیرترین افراد غنای نفس دارند و غنی‌ترین افراد گدایی نفس دارند. امام علی(ع) فرمودند شجاعترین مردم کسی است که بر هوای نفس خود غلبه دارد در حالی که تصور مردم از شجاعت چیز دیگری است بنابراین این طرز فکرها را باید تغیییر دهیم.

تعطیلی نوروز وجهی ندارد

وی افزود: اینکه می گویند فرهنگ باشد عوض شود برای این است. عمری است می گوییم تعطیلی نوروز وجهی ندارد، همه هم می گویند و در منابر نیز گفته می شود ولی باز هم می بینیم درسی که 200 طلبه پای آن بوده است در روز 15 فروردین با حضور 20 نفر برگزار می شود.

تغییر فرهنگ

وی تاکید کرد: این فرهنگی است که در همه ما رسوخ کرده است و تا عوض نشود درست نخواهد شد فرهنگی را که باعث بدبختی است باید هم در خودمان و هم در دیگران عوض کنیم؛ این تحولی که حول حالنا می گوییم معنایش این است؛ از آقای فلسفی نقل شده که دو نفر در محضر منتظر نشسته بودند که سندی را امضاء کنند و در عین حال از خرافات صحبت می کردند که مثلا برخی عطسه می کنند می گویند صبر آمد و این مسئله خرافه است؛ ولی خود اینها وقتی برای امضاء رفتند یکی از آنها عطسه می کند و می گوید صبر آمد یعنی آنقدر برخی از این خرافات در افراد رسوخ کرده که فردی که خودش کاری را خرافه می داند در عمل به آن معتقد است.

بازتاب خبر در رسانه ها :

خبرگزاری ایکنا