دوازدهم بهمن ماه که سالروز ورود امام خمینی (رض) به میهمن اسلامی و آغاز دهة فجر انقلاب اسلامی است در عین حال اولین سالگرد ارتحال مرحوم آیت الله شیخ عبدالله نظری خادم الشریعه مازندرانی نیز هست که از شاگردان برجستة حضرت امام نیز بشمار می‏رفت و برای ابلاغ ابراز ارادت عشایر منطقه سوادکوه و مردم دلیر و مبارز مازندران به امام خمینی به پاریس رفت و با پرواز ایشان در ۱۲ بهمن ماه به میهن اسلامی بازگشتند.

در فضائل و مناقب مرحوم آیت الله نظری که در سال ۱۳۱۱ شمسی در زیرآب سوادکوه مازندران بدنیا آمد و در سال ۱۳۹۹ در سن ۸۸ سالگی دار فانی را وداع گفتند سخن بسیار است و شرح حال ایشان و سوابق مبارزاتی‌شان از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی و جراید و خبرگزاری‏های منتشر شده است و در این مقال بنده قصد تکرار آنها را ندارم امّا نکات مهمی در زندگانی و سلوک مردمی ایشان هست که واقعاً درس آموز است.

نفوذ مرحوم آیت الله نظری در خطة شمال و مازندران ریشه دار است، پدر او مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالنبی سوادکوهی از شاگردان مرحوم آیت الله سید محمّد کاظم طباطبایی یزدی صاحب «عروة الوثقی» بود که در انقلاب مشروطه نیز همپای مرحوم آیت الله شیخ فضل الله نوری بپا خواست و پس از اعدام مرحوم شیخ فضل الله توسط منحرفین و کودتاچیان مشروطه، قصد کشتن او را هم در شمال ایران داشتند که آیت الله حاج شیخ عبدالنبی به منطقه سواد کوه می‏رود و در حفاظت عشایر دلیر آن منطقه قرار می‏گیرد. روحیة مبارزه با ظلم و ستم در آیت الله نظری از کودکی که در هفت سالگی پدر خود را از دست داد، بوجود آمده بود و لذا پس از طی سالیانی در حوزة مشهد مقدس و افتخار شاگردی اساتیدی چون ادیب نیشابوری، میرزا هاشم قزوینی و آیت الله میلانی به قم می‏آیند و به مدت هشت سال در محضر امام خمینی کسب فیض می‏نمایند، البته همزمان از درس فقه مرحوم آیت الله العظمی بروجردی و درس فلسفه و تفسیر قرآن مرحوم علامه طباطبایی و دیگر اعاظم در حوزه مقدسة قم بهره‌مند بودند.

* آیت الله نظری حلقه اتصال مردم مازندران و نهضت امام خمینی (رض)

 مرحوم آیت الله نظری بعد از فوت مرحوم آیت الله العظمی شاهرودی (رض) مردم را به تقلید از حضرت آیت الله العظمی خمینی فرا می‏خواند و در طول نهضت ایشان بخصوص در دوران اختناق ستم شاهی از وفاداران و مبلغین شجاع حضرت امام بوده اند و پیوند مردم مازندران با انقلاب اسلامی و نهضت امام، حلقه‏ای دارد که آن حلقه مرحوم آیت الله نظری بودند.

مرحوم آیت الله نظری که از سال ۱۳۴۸ از قم به ساری مراجعت می‏کنند در مسجد جامع این شهر اقامة جماعت می‏نمایند و آن مسجد از همان زمان کانون فعالیت‏های انقلابیون و وفاداران امام خمینی می‏شود.

بی پروایی و شجاعت مرحوم آیت الله نظری در خطابه‏ ها و حملاتش به رژیم ستم شاهی کم نظیر است ولیکن دستگاه‏ های امنیتی رژیم شاه مخصوصاً ساواک از نفوذ مردمی او در هراس بودند و می‏دانستند اگر بخواهند با او برخوردی خشن داشته باشند با مقاومت مردم مازندران و عشایر دلیر منطقه سواد کوه روبرو می‏شوند و احتمال آنکه مردم بپاخیزند و کل منطقه مازندران را از دست رژیم خارج کنند وجود دارد لذا علیرغم تصریحاتی که مرحوم آیت الله نظری در دوران استبدادی شاه از حمایت امام خمینی و نهضت روحانیون و انقلاب اسلامی داشت، از برخورد با ایشان واهمه داشتند.

* پیام رهبر معظم انقلاب در پی رحلت آیت الله نظری

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‏ای که بارها در دوران اختناق شاهنشاهی به دعوت مرحوم آیت الله نظری در همین مسجد جامع ساری سخنرانی داشته‌اند در پیام ارزشمندی که در پی ارتحال مرحوم آیت الله نظری صادر فرمودند چنین مرقوم داشته‌اند:‌

بسم الله الرحمن الرحیم

درگذشت عالم بزرگوار مرحوم آیت الله آقای حاج شیخ عبدالله نظری رحمت الله علیه را به خاندان مکرم و ارادتمندان ایشان و به عموم مردم عزیز مازندران تسلیت عرض می‏کنم.

ایشان از شاگردان قدیمی امام راحل بودند و سابقه مبارزاتی‌شان به سال‏های اختناق دوران طاغوت بر می‏گردد که محور و شمع جوانان حق طلب و تشنة حقایق اسلامی در مسجد جامع ساری بشمار می‏رفتند و پس از انقلاب همواره پشتیبان و مروج مفاهیم انقلابی و حرکت‏های انقلابی بودند. از خداوند متعال رحمت و مغفرت و علو درجات برای ایشان مسئلت می‏کنم.

سید علی خامنه‌ای

۱۳ بهمن ۱۳۹۹

* حصیر نشینی مرحوم آیت الله نظری

پیوند ناگسستنی مردم مازندران با مرحوم آیت الله نظری بسیار مستحکم بود و مردم از نزدیک طی سالیان دراز که با او معاشرت داشتند، ایمان و تقوایش، زهد و پارسائیش، مبارزه و شجاعتش، مردم داری و خدماتش همه را با هم دیده بودند و با تمام وجود به او اعتقاد و باور داشتند.

او سطح زندگی خود را از تمام مردم ساده‌تر کرده بود بطوری که از سال‏ها قبل از انقلاب و تا آخر عمر بر روی حصیر زندگی می‏کرد!‌ همین الان هم دفترشان فرشی جز حصیر ندارد!‌ و تمام شخصیت‏هایی هم که به دیدار ایشان می‏آمدند باید روی حصیر می‏نشستند و دأب ایشان این بود که در دفتر و منزل، فرش پهن نشود تا مبادا ساده زیستی فراموش گردد!

البته فلسفه زیلو پهن کردن که ساده ترین فرش محسوب می‏شود، در حسینیه جماران از زمان حضرت امام خمینی (رض) تا کنون و همچنین در حسینیه دفتر مقام معظم رهبری نیز همین تفکر است.

مرحوم آیت الله نظری تمام عمر خود را در خدمت به مردم گذراند، دیدارش برای عموم مردم سهل الوصول بود و براحتی به حضورش می‏رسیدند و عرض حال می‏کردند و او هم با نورانیتش و با نفس معنوی‌اش تا آنجا که می‏توانست به مشکلات مردم رسیدگی می‏کرد.

سرزمین طبرستان از قدیم مهد تشیع و علماء بزرگ بوده است که رجال و شخصیت‏هایی چون علامه طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان، این شهر آشوب مازندرانی، شریف العلماء مازندرانی، آیت الله شیخ محمّد کوهستانی، آیت الله حاج شیخ محمّد تقی آملی، آیت الله میرزا هاشم آملی، آیت الله حسن‌زاده، آملی و آیت الله جوادی آملی و بسیاری برجستگان دیگر نمونه‏هایی از عالمان بزرگ این دیار محسوب می‏شوند.

* بر پایی دهة غدیریه

از جمله کارهای مهمی که مرحوم آیت الله نظری در عرصة تبلیغ و ترویج مکتب تشیع همت گماردند، برپایی دهة غدیر بود که بحث امامت و وصایت امیرالمؤمنین (ع) را با برگزاری جشن‏ها و آیین‏های با شکوه و همچنین نشست‏ها و کنفرانس‏های علمی در سطوح حوزه‏ها و دانشگاه‏ها و نشر مقالات و آثار علمی پژوهشگران غدیر دنبال می‏کردند. توصیة مؤکد مرحوم آیت الله نظری به همگان و مسئولین همواره آن بود که برای رضای خدا و برای رفاه مردم خدمت کنید و بدانید که پس از مرگ، تازه اول زندگی است، پس اطاعت خدا کنید و او را عبادت کنید تا طبق وعده خداوند زندگی گوارایی در آخرت داشته باشید. از خدای متعال مسئلت داریم شهرهای ما را از وجود عالمان ربانی خالی نفرماید و پیوند روحانیت و مردم را برای حفظ دین و بقای انقلاب اسلامی مستدام بفرماید.

مرتضی نجفی قدسی