عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) با اشاره به وجود دوهزار آیه علمی در قرآن تاکید کرد: توجه به این آیات، چهره علوم را در دنیا تغییر می‌دهد.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، شنبه 16 آبان در جلسه پاسخگویی به شبهات جدید قرآنی که در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) برگزار شد به بررسی شبهه «تعارض علم و قرآن» پرداخت .

وی افزود: پیش فرض این افراد این است که قرآن و علم با یکدیگر متعارض هستند و برای این پیش فرض زیرمجموعه‌هایی نیز بیان کرده‌اند از جمله اینکه قرآن و پیامبر از علوم تجربی مطلع نبوده اند و به آن توجه نکرده اند و حتی وقتی توجه کرده اند دعوت آنان به علوم دینی بوده است.

رضایی اصفهانی اظهار کرد: این افراد معتقدند که علوم دینی ربطی به علوم تجربی ندارد و نبود علوم تجربی در قرآن نیز نشانه نقص قرآن و بشری بودن آن است و ازچون از نظر قرآن، کافران، بی عقل هستند کسانی که دانشمند علوم تجربی هستند عقل ندارند و فقط اندیشمندان علوم دینی عاقل هستند.

این قرآن‌پژوه تصریح کرد: نویسنده کتاب نقد قرآن برای استدلالات خود به ایاتی مانند آیه 9 زمر، 22 انفال، 191 و 192 آل عمران و برخی روایات اشاره کرده و آورده است که در همه آیاتی که درباره تفکر و تعقل و ... بحث شده است همگی در زمینه ایمان است و از جمله آن آیه «أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاء اللَّیْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا یَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَیَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» ﴿۹ زمر﴾ است.

وی افزود: وی استدلال و نتیجه‌گیری می‌کند که بنابراین علمی که یادگیری آن ثواب دارد علم دینی است و از دید پیامبر، علوم دیگر فضل محسوب می شوند که فضل نیز یا بیهوده است و یا مطلوب بنابراین یکی از بزرگترین عیوب قرآن از دید وی و همفکرانش، این است که دینی که مدعی جاودانگی تا روز قیامت است و مدعی آوردن بهترین قوانین و قواعد برای بشر است از علوم تجربی(طبیعی و انسانی) بی اطلاع است.

رئیس دانشگاه عالی قرآن و حدیث المصطفی(ص) با طرح این شبهه به پاسخ به آن پرداخت و تصریح کرد: قرآن بر خلاف تصور این افراد به چهار حوزه علم کنونی یعنی علوم معقول، منقول، تجربی و شهودی توجه کرده و آیات متعددی در این زمینه ها آمده است.

رضایی اصفهانی بیان کرد: یکی از دلایل رشد اسلام این بود که قرآن، جامعه عرب جاهلی را که فقط 21 با سواد داشت در کمتر از دو قرن تبدیل به جامعه پیشرفته علمی و سرآمد تمدن های دیگر کرد.

معطوف کردن انسان به آسمان

وی ادامه داد: یکی از خدمات قرآن به بشر این است که او را از زمین جدا کرد و به سمت آسمان ها سوق داد و توجه او را به پدیده های طبیعی معطوف کرد که این مسئله را در آیاتی مانند «أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ ﴿غاشیه۱۷﴾ و «وَ إِلَى السَّمَاء کَیْفَ رُفِعَتْ ﴿۱۸غاشیه﴾ ... می‌بینیم.

علم در این آیه، مطلق است

وی اظهار کرد: در قرآن کریم، علم گاهی به صورت علم الهیاتی خاص به کار رفته و گاهی به معنای عام آن و از آنجا که نقطه ثقل استدلال سُها، آیه هل یستوی الذین .. است باید تصریح کنیم که در اینجا علم، برخلاف تصور وی، مطلق است نه مقید بنابراین همه انواع علم را شامل می شود و منحصر در علم دینی نیست همچنین سیاق با توجه به اینکه قرینه ظنیه است نمی توان آن را قطعی تلقی کرد و امر مسلمی پنداشت همان طور که افرادی مانند آیت الله العظمی مکارم هم معتقد به اطلاق علم در این مورد هستند.

توجه قرآن به علوم نقلی

نویسنده تفسیر مهر با تاکید مجدد بر اینکه انواع علوم در قرآن مورد توجه بوده است ادامه داد: آیا قصص انبیاء، داستان های تاریخی مانند ذوالقرنین، حضرت موسی(ع)، و سایر انبیاء، اصحاب کهف، عزیر و ... نقل های تاریخی و منقول نیست؟ قرآن ضمن بیان این روایات، حدیث را به رسمیت شناخته است و تمامی این موارد بیانگر توجه قرآن به علوم نقلی و رد شبهات، شبهه افکنان است.

توجه قرآن به علوم عقلی

این قرآن‌پژوه اظهار کرد: از سوی دیگر قرآن کریم دعوت به تعقل و تکفر در طبیعت و نشانه‌های الهی کرده است و 700 مرتبه ریشه تعقل و تفکر آمده که نشانگر اهتمام بالای قرآن به مقوله علوم عقلی است.

توجه به علوم شهودی/ قرآن معجزه عرفانی است

رضایی اصفهانی بیان کرد: از سوی دیگر قرآن توجه به علوم شهودی نیز داشته است خود وحی، الهام، الهام به مادر موسی، علم لدنی در سوره کهف و ... همه نشانه توجه قرآن به علوم شهودی است و به تعبیر امام خمینی(ره) قرآن، معجزه عرفانی است.

وی با تقسیم بندی علوم تجربی به دو دسته طبیعی و انسانی افزود: برخلاف تصور معتقدان تعارض قرآن و علم، قرآن به صراحت 150 آیه در باب پزشکی دارد و برخی مانند موریس بوکای فرانسوی آن را نشانه اعجاز دانسته اند، در کیهان شناسی، 300 آیه به نقلی و برخی نیز تا 600 آیه را در این زمینه احصاء کرده اند.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) به آیه «وَالشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَّهَا ذَلِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ ﴿۳۸ یاسین﴾ به عنوان نمونه اشاره کرد و گفت: خداوند در این ایه تعبیر «تجری» را برای خورشید به کار می‌برد و نه تعبیر «حرکت» را یعنی خورشید یک گلوله خشک داغ نیست بلکه در جریان است مانند رودخانه و روزانه ده ها انفجار در درون آن رخ می دهد و زیر و زبر می شود.

900 آیه تربیتی

وی افزود: درباره زمین شناسی، گیاهان، غذاها و ... نیز آیات متعددی آورده شده است و درباره عسل به صراحت سخن از شفاء للناس می کند و در باب تربیتی نیز بیش از 900 آیه احصاء کرده اند و آیا اینها نشانه توجه به علوم تجربی نیست.

رضایی اصفهانی تصریح کرد: قرآن گزاره‌های حقوقی متعددی دارد که ما در فقه از آن استفاده می کنیم و حتی بحث اعجاز مدیریتی قرآن مطرح است و برخی مقالاتی در این باره نوشته اند و در یک کلام می‍‌توان گفت که بیش از دوهزار آیه قرآن، علمی است.

این محقق قرآنی با تقسیم بندی آیات علمی به اشارات، شگفتی ها، اعجاز و نظریه‌پردازی عنوان کرد: برخی آیات قرآن در زمینه مطالب علمی، اشاراتی کرده است مانند الی الابل کیف خلقت و ...؛ در برخی مانند حرکت زمین بر خلاف هیئت بطلمیوسی، شگفتی آفریده است زیرا تفکر غالب در صدر اسلام تفکر هیئت بطلمیوسی در باره زمین و ثابت بودن آن بود.

وی اظهار کرد: در برخی موارد قرآن اعجاز علمی دارد یعنی یک خبر غیبی داده است که قبل  از آن کسی نگفته و بعدها کشف شده و یا می شود که نمونه آن، زوجیت و نیروی جاذبه و ... است.

تشویق قرآن به برپایی کرسی‌های نظریه‌پردازی

رضایی اصفهانی تصریح کرد: افزون براین موارد، گاهی قرآن زمینه را برای برپایی کرسی‌های نظریه پردازی فراهم کرده است که نمونه آن، سخن گفتن از وجود موجودات زنده با عنوان «دابه» در آسمان است که هنوز بشر موفق به کشف آن نشده است.

این قرآن‌پژوه گفت: البته این ها به معنای این نیست که قرآن به جزئیات علوم هم توجه کرده است زیرا هدف قرآن این نبوده و هدف هدایتی داشته است تا انسان را به تفکر و تعقل در طبیعت وادارد و خود او به دنبال کشف این مسایل باشد و قدرت تعقل خود را به کار بیندازد.

9 جلد بحارالانوار درباره علوم

وی تاکید کرد: در روایات نیز توجه ویژه ای به علوم شده است و 9 جلد بحارالانوار مطالب علمی را در شاخه‌های مختلف بیان می کند و ما معتقدیم که مطالب علمی قرآن می‌تواند چهره علم را عوض کند و تغییر دهد.

رئیس مرکز تحقیقات قرآن کریم با بیان خاطره ای از پایان نامه یک دانشجو گفت: متاسفانه در برخی دانشگاه های ما و برخی اساتید این مطالب را خرافات و غیرعلمی می دانند و با دانشجویانی که بخواهند یک پایان نامه علمی براساس یک روایت و یا آیه بنویسند برخورد نامناسب دارند در حالی که ما پیشرفت علمی امروز کشور را مدیون قرآن و اهل بیت(ع) هستیم.

وی افزود: یک دانشجویی به من مراجعه کرد و گفت من می خواهم پایان نامه ای بنویسم با عنوان بررسی خسوف و کسوف براساس یک روایتی از امام صادق(ع) در این اره ولی وقتی آن را با استادانم مطرح کردم هیچ کس قبول نکرد که مشاوره و راهنمایی پایان نامه را قبول کند و برخی آنرا خرافه می دانستند به همین دلیل آن را با عنوانی متفاوت و در دانشگاهی دیگر ارایه کردم و مورد قبول قرار گرفت و آن را نوشتم ولی الان که می خواهم در ابتدای آن استنادم به این روایت را بنویسم  جرئت نمی کنم.

وی تاکید کرد: به تعبیر شهید صدر و عبدالله دراز، یکی از ابعاد اعجاز قرآن، اعجاز در انقلاب است یعنی انس با قرآن موجب ایجاد انقلاب فکری، روحی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و ... می‌شود.

بازتاب خبر در رسانه ها:

خبرگزاری ایکنا

خبرگزاری ایکنا قم