استاد برجسته حوزه علمیه با بیان اینکه مراحل خلقت انسان معجزه‌ای است که برای ما عادی شده است، تاکید کرد: هدف قرآن کریم از تبیین و تشریح این مراحل، توجه دادن به مرحله بعد از مرگ است.

آیت الله رضا استادی، شامگاه دوشنبه 30 آذر در تفسیر سوره مبارکه مومنون که در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) برگزار شد به بحث خلقت انسان اشاره کرد و گفت برخی روایات مانند روایتی که ابتدای انسان را نطفه و انتهای او را جیفه یا مردار می‌داند ممکن است مراد از آن به نحوی تحقیر انسان باشد اما مراد از آیات مربوط به خلقت انسان از زمین، خاک، نطفه و طین و ... این مسئله نیست.

آیات ناظر به خلقت انسان از زمین

وی با بیان اینکه مسئله خلقت انسان در چندین گروه از آیات مطرح شده است اظهار کرد: دسته‌ای از آیات خلقت انسان را از زمین می‌داند مانند آن چه در آیه 32 سوره مبارکه نجم آمده است و فرموده که وقتی شما به صورت نطفه در قرارگاه رحم مادر قرار گرفتید خداوند به وضع شما آگاه است.

وی با اشاره به آیه «الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِکُمْ إِذْ أَنشَأَکُم مِّنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنتُمْ أَجِنَّةٌ فِی بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ فَلَا تُزَکُّوا أَنفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى»(32 نجم) تصریح کرد: در این آیه به صراحت خلقت انسان را از زمین دانسته است و در آیه ما قبل آن نیز از جزا دادن به نیکوکاران و بدکاران متناسب با اعمالشان سخن گفته است و افراد نیکوکار را کسانی معرفی می‌کند که از کبائر اجتناب می‌کنند و از «لمم» یا صغایر نیز توبه می‌کنند.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه بیان کرد: در آیات ابتدایی سوره انسان نیز به خلقت او با تعبیر«لم یکن شیئا مذکورا» اشاره دارد که مراد این است که انسان شی بوده ولی شی قابل ذکری نبوده است زیرا یک انسان که از گل و خاک آفریده شده با این طول و عرض مگر چه مقداری از خاک زمین برای خلق او گرفته می‌شود که در مقابل عظمت این زمین چیزی نیست.

خلقت انسان از آب

این استاد برجسته حوزه عنوان کرد: دسته دوم آیات خلقت انسان را از آب می داند و می فرماید«وجعلنا من الماء ... » که برخی به اشتباه ترجمه کرده اند و زنده بودن همه چیز را به آب ربط داده‌اند در صورتی که حی صفت آب است و مراد این است که هر چیز زنده‌ای را از آب قرار دادیم که انسان را هم شامل می‌شود.

وی افزود: آیات 3 سوره انبیاء و 45 نور نیز و فرقان 54 نیز به خلقت انسان از آب اشاره دارد که اگر مراد از آب را نطفه بگیریم می توان خلقت انسان از نطفه و آب را جمع کرد ولی این معنا بسیار بعید است.

استادی با بیان اینکه گروهی از آیات، خلقت انسان را از تراب می‌دانند گفت: آیه 5 سوره مبارکه حج از جمله این آیات است که به مراحل خلقت اشاره دارد و از جمله تصریح بر خلقت انسان از تراب کرده است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: دسته دیگری از آیات نیز خلقت انسان را از طین و طین لازب می دانند که به گل مورد استفاده در کوزه گری و ... شبیه است که از جمله آن آیه 11 سوره صافات است.

خلقت انسان از نطفه

وی با بیان اینکه دسته دیگری از آیات خلقت انسان را از نطفه می‌داند که با تعابیری مانند ماء مهین و ماء دافق آورده است و 12 بار این کلمه در قرآن بیان شده است و گاهی هم خلقت او را به درخت تشبیه می‌کند که از زمین آفریده شده و بعد از مدتی هم می‌میرد و از بین می‌رود و انسان با این تفاوت است که زندگی ابدی و جاودانی دارد.

استادی گفت: در بسیاری از این آیات مراحل خلقت انسان ذکر شده و فرموده است همانطور که بعد از نطفه، علقه و بعد از علقه، مضغه و بعد از آن دوران طفولیت و سپس رشد و ... بوده است در انتها بعد از پیری و یا قبل از آن هم مرگ هست و همان طور که نباید در مراحل قبلی شک کنیم نباید در مرگ و بعث هم شک داشته باشیم.

وی افزود: انسان سیری از نطفه تا مرگ دارد و در آیات مربوطه این سیر و مراحل آن برای بیان عظمت وقدرت خدا طرح شده است تا به انسان بگوید همان طور که خلقت اول برای من آسان بود بعث شما از قبرها نیز آسان‌تر است.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه گفت: جمع میان آب، زمین، نطفه، تراب و طین که در آیات متعدد به عنوان منشا خلقت انسان ذکر شد چیز بدیهی و روشنی است زیرا زمین و خاک و مخلوط خاک و آب یعنی گل و نطفه که باز محصول خوراک است که از زمین به دست می‌آید همه به یک تعبیر قابل جمع است.

وی با بیان اینکه میان این دسته آیات با آیات خلقت حضرت آدم نباید خلط شود زیرا آدم از خاک آفریده شده و خلقت حضرت عیسی نیز به خلق آدم تشبیه شده است ولی خلقت ما مستقیما از خاک به آن مفهوم نیست و یا باید میان این دو جمع کنیم.

روزانه صدها معجزه در عالم طبیعت رخ می‌دهد

استادی با اشاره به تعبیر یکی از استادان دانشگاه عنوان کرد: برخی برای اثبات خدا به دنبال معجزه هستند ولی ایشان می گفت همین تفکر در آیات طبیعت مانند مراحل خلقت انسان و زنده شدن طبیعت و ... روزانه صدها معجزه پیش روی ما قرار داده است ولی چون زیاد است برای ما عادی شده و آن را نمی‌بینیم.

این استاد برجسته حوزه با اشاره به خلقت انسان از آب جهنده و گندیده منی تصریح کرد: به تعبیر برخی بزرگان انسان از آبی آفریده شده است که اگر یک قطه آن بر روی لباسی بریزد آن را نجس می کند یعنی ای انسان ولو اینکه عالم بزرگی باشی نباید مغرور شوی.

وی تاکید کرد: البته در این آیات بحث تحقیر انسان مطرح نیست بلکه خواسته عظمت خدا را به رخ بکشد و از انسان بخواهد حال که چنین خدای با عظمتی وجود دارد باید انسان مطیع دستورات و اوامر او باشد و گناه نکند.

استبعاد؛ مشکل منکرین معاد

عضو شورای عالی حوزه های علمیه ادامه داد: منکرین معاد هم چیزی جز استبعاد ندارند یعنی دلیلی برای نبود معاد و قیامت اقامه نمی کنند بلکه استبعاد دارند و می گویند آیا این استخوان هایی که پوسیده می شود دوباره کسی می تواند آن‌ها را زنده کرده و کنار هم قرار دهد.

وی با معجزه خواندن سیر مراحل خلقت تاکید کرد: البته نباید در اینکه ما از چه چیزی خلق شدیم و اول چه بودیم خیلی خود را غرق کنیم زیرا بیشتر هدف آیات توجه دادن به مسئله بعث مجدد بعد از مرگ است تا انسان توشه و زادی برای آن مرحله برای خود بردارد.

تکامل در بهشت

وی در پاسخ به این سؤال که آیا برای انسان در بهشت نیز تکامل روحی و فکری وجود دارد یا نه گفت: در دسته‌ای آز آیات به این مسئله اشاره دارد که پرونده عمل انسان و ابتلائات و ... بسته است طبیعتا وقتی پرونده عمل بسته است نباید تکاملی در کار باشد اما در دسته دیگری می‌فرماید که انسان بهشتی هر چه بخواهد برای او فراهم است که در این صورت مسئله قابل تامل است.

بازتاب خبر در رسانه ها :

خبرگزاری ایکنا